Azalan Nüfus, Artan Risk: Türkiye’de Nüfus Güvenliği Sorunsalı ve Stratejik Yansımaları

GÜVENSAM Genel Koordinatörü Cihad İslam Yılmaz, nüfusun azalmasının getirdiği riskleri Haber7 için kaleme aldı. Yılmaz’ın, “Azalan Nüfus, Artan Risk: Türkiye’de Nüfus Güvenliği Sorunsalı ve Stratejik Yansımaları” başlıklı yazısı şöyle:

Güvenlik kavramı, tarihi olarak askeri tehditlere karşı devletin sonlarını ve egemenliğini muhafaza fonksiyonuyla özdeşleşmiştir. Fakat Soğuk Savaş sonrası periyotta, bilhassa 1990’lı yıllardan itibaren güvenlik anlayışında yaşanan dönüşüm, tehdit algılarını sırf savaş ve terörizmle sonlu olmaktan çıkarmış; ekonomik kırılganlıklar, çevresel krizler, salgın hastalıklar ve nihayetinde demografik eğilimler üzere mevzuları da güvenlik gündeminin merkezine yerleştirmiştir. Bu çerçevede, “nüfus güvenliği” kavramı da klasik güvenlik teorilerinin sonlarını aşarak, hem ulusal kapasiteyi hem de toplumsal istikrarı etkileyen bir stratejik değişken olarak öne çıkmaktadır.

Nüfus güvenliği, bir ülkenin sürdürülebilir kalkınma, toplumsal ahenk, ekonomik üretkenlik ve ulusal savunma yetenekleri açısından elverişli bir demografik yapıyı muhafaza kapasitesine işaret eder. Bu kavram, sadece nüfus sayısıyla değil; nüfusun yaş yapısı, mekânsal dağılımı, eğitim düzeyi, istihdam oranı, kültürel kimlikleri ve doğurganlık üzere çok katmanlı ögelerle alakalıdır. Hasebiyle nüfus güvenliği, hem nicel hem de nitel bir bakış açısıyla ele alınmalıdır.

Küresel ölçekte yaşanan demografik geçiş süreci, birçok gelişmiş ülkenin doğurganlık oranının yenilenme eşiği olan 2,1’in altına düşmesiyle birlikte, yaşlanan nüfus problemini gündeme taşımıştır. Türkiye ise bu sürece geç girmiş ancak süratle adapte olmuş bir ülke olarak, artık doğurganlık oranlarının kritik düzeylere düştüğü bir periyoda girmiştir. TÜİK bilgilerine nazaran, Türkiye’de doğurganlık oranı 2023 itibariyle 1,51’e gerilemiş ve bu durum uzun vadeli olarak hem ekonomik hem de stratejik riskleri beraberinde getirmiştir. Bu gelişme, yalnızca nüfus artış suratında bir düşüş değil, tıpkı vakitte nüfus güvenliğinin temellerinde bir sarsıntı manasına gelmektedir.

Geleneksel güvenlik teorileri açısından bakıldığında, güçlü bir demografik yapı, devletin askeri insan kaynağını besleyen bir rezervuar fonksiyonu görür. Lakin çağdaş güvenlik paradigmasında nüfus, sadece savunma kapasitesi için değil, birebir vakitte ekonomik büyümenin sürdürülebilirliği, toplumsal devlet düzeneklerinin işlerliği ve toplumsal dinamiklerin istikrarı için de yaşamsal ehemmiyettedir. Bu noktada, insan güvenliği kavramı da devreye girer. İnsan güvenliği, bireylerin ekonomik, sıhhat, çevresel ve toplumsal tehditlerden korunması manasına gelirken; nüfus güvenliği, bu bireylerin toplamının oluşturduğu demografik dokunun korunmasını gayeler.

Nüfus güvenliği, tıpkı vakitte kültürel devamlılık ve ulusal kimliğin sürekliliği açısından da kritik bir alanı temsil eder. Düşen doğurganlık oranları, göç ve asimilasyon üzere faktörlerle birleştiğinde, bir toplumun kendi kültürel çoğulluğunu koruma edebilme kapasitesi zayıflayabilir. Bu durum, bilhassa Türkiye üzere çok katmanlı bir toplumsal yapıya sahip ülkelerde, uzun vadeli bir ulusal strateji ekseninde kıymetlendirilmesi gereken bir güvenlik problemi hâline gelir.

Bu bağlamda nüfus güvenliği; sadece demografik bilgilerin tahlilinden ibaret bir sıkıntı değil, tıpkı vakitte devletin uzun vadeli vizyonunu, toplumun kültürel bağlarını ve bireylerin hayat kalitesini içeren çok boyutlu bir güvenlik paradigmasıdır.

TÜRKİYE’NİN DEMOGRAFİK DÖNÜŞÜMÜ: TARİHÎ BİR OKUMA

Türkiye’nin nüfus yapısı, yalnızca sayısal büyüklüklerle değil, birebir vakitte tarihi, kültürel ve sosyopolitik dinamiklerle şekillenmiş çok katmanlı bir gelişim çizgisine sahiptir. Cumhuriyet’in kuruluşundan günümüze uzanan süreçte nüfus siyasetleri, devletin kalkınma vizyonu ve güvenlik anlayışıyla iç içe geçmiş; nüfus artışı hem bir beka problemi hem de çağdaşlaşma projesinin asli bir ögesi olarak ele alınmıştır.

Cumhuriyet’in birinci yıllarında nüfus, savaşlar ve göçler sebebiyle kıymetli ölçüde azalmıştı. 1927’de yapılan birinci nüfus sayımıyla birlikte devlet, nüfusu artırmayı bir kalkınma amacı olarak benimsemiş, bu doğrultuda çok sayıda teşvik siyaseti uygulanmıştır. 1930’lu ve 40’lı yıllarda doğum oranlarının yükseltilmesi, kırsal yerleşimlerin desteklenmesi ve nüfusun homojenleştirilmesi emeliyle göç mühendisliği uygulamaları devreye alınmıştır. Bu devirde nüfus, devletin bekasıyla direkt ilişkilendirilmiş; artış suratı, ulusal gücün temel göstergelerinden biri olarak kabul edilmiştir.

1950’li yıllarla birlikte Türkiye’de süratli nüfus artışı devrine girilmiş, bilhassa kırsal kesimde doğurganlık oranları yüksek seyretmiştir. Lakin bu periyotta çağdaş sıhhat hizmetlerinin yaygınlaşması ve bebek ölümlerinin azalması üzere gelişmelerle birlikte nüfusun niceliksel artışı, devlet için yeni meseleleri da beraberinde getirmiştir. Plansız kentleşme, iş gücü fazlası, eğitim hizmetlerinin yetersizliği üzere meseleler, 1965 yılında çıkarılan Nüfus Planlaması Hakkında Kanun ile birinci kez direkt denetim altına alınmaya çalışılmış; böylelikle devlet, nüfusu sadece artırmak değil, birebir vakitte “yönetmek” maksadını önceliklendirmiştir.

1980 sonrası devirde ise Türkiye, neoliberal ekonomik siyasetlerin tesiriyle yeni bir demografik evreye geçmiştir. Bayanların eğitim düzeyinin yükselmesi, kentleşmenin sürat kazanması ve kişiselleşme eğilimlerinin artması üzere sosyokültürel değişkenler, doğurganlık oranlarını direkt etkilemiştir. Bu devirde çocuk sahibi olma kararı ferdi bir tercih hâline gelirken, aile yapısı da klasikten çekirdek modele evrilmiştir. Bayanın toplumsal üretime katılmasıyla birlikte annelik rolü gecikmeye başlamış, bu da toplam doğurganlık suratının aşağı istikametli seyrini hızlandırmıştır.

TÜİK bilgileri, bu dönüşümün boyutlarını açık biçimde ortaya koymaktadır. 2001 yılında 2,38 olan toplam doğurganlık suratı, 2010’da 2,05’e ve 2023 itibariyle 1,51’e kadar düşmüştür. Bu sayı, Türkiye nüfusunun kendini yenileme eşiği olan 2,1’in hayli altındadır ve ülkenin artık yapısal olarak nüfusunu artırma değil, sürdürülebilirlik sorunu yaşadığı bir periyoda girdiğini göstermektedir. Bilhassa büyükşehirlerde doğurganlık oranı 1,2 düzeylerine kadar inmiş; Batı Karadeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde negatif nüfus artışı yaşanmaya başlamıştır.

Bu dramatik düşüş, sadece ferdi tercihlerin bir sonucu olarak bedellendirilemez. Toplumsal siyasetlerin çocuk sahibi olmayı gereğince desteklememesi, meslek ile annelik ortasında zorlayıcı tercihler, yüksek ömür maliyetleri ve konut erişim problemleri üzere yapısal nedenler de doğurganlıktaki düşüşte tesirli olmuştur. Gerçekten bugün Türkiye’de çocuk sahibi olma kararı, yalnızca sosyokültürel değil, birebir vakitte ekonomik bir güvenlik sorunu hâline gelmiştir.

Türkiye’nin demografik dönüşümü, tarihi olarak bir artış stratejisinden bir istikrar stratejisine; oradan da bugün, neredeyse bir koruma ve onarma stratejisine evrilen bir süreç izlemiştir. Artık sorun yalnızca ne kadar nüfusa sahip olduğumuz değil, ne tıp bir nüfusa sahip olduğumuzdur. Bu nüfusun yaş dağılımı, üretim kapasitesi, toplumsal ahenk seviyesi ve güvenlik tehditlerine karşı dayanıklılığı; direkt demografik yapılanmanın niteliğiyle irtibatlıdır.

DEMOGRAFİK GERİLEMENİN GÜVENLİK BOYUTLARI

Nüfus sırf ekonomik kalkınmanın değil, birebir vakitte bir ülkenin jeopolitik ağırlığının, askeri kapasitesinin ve sosyal direncinin taşıyıcı ögesidir. Türkiye üzere, hem jeopolitik olarak kritik bir bölgede yer alan hem de toplumsal çeşitliliği yüksek olan ülkelerde demografik yapıdaki sarsıntılar, sırf iç toplumsal dinamikleri değil, dış siyaset ve güvenlik stratejilerini de direkt etkileyebilecek potansiyele sahiptir. Bu nedenle nüfusun yaşlanması, azalması ya da yapısal dengesizlikler göstermesi, klasik güvenlik paradigması içinde de önemli bir kırılganlık alanı oluşturur. Türkiye’nin günümüzde karşı karşıya olduğu demografik gerileme, bu açıdan çok katmanlı güvenlik risklerini beraberinde getirmektedir.

Demografik gerilemenin en direkt tesirlerinden biri, genç nüfusun azalmasına bağlı olarak askerî insan kaynağının daralmasıdır. Türkiye’nin zarurî askerlik sistemine dayalı savunma yapısı, belli bir yaş aralığındaki nüfusun mevcudiyetine bağlıdır. Genç nüfusun sayıca azalması, hem mevcut askeri kapasitenin sürdürülebilirliğini tehdit eder hem de kriz vakitlerinde süratli seferberlik yeteneğini sonlar. Ayrıyeten istekli temelli profesyonel askerliğe geçişte bile, kâfi sayıda nitelikli genç bireyin bulunmaması, stratejik caydırıcılık kapasitesini düşürebilir.

Nüfusun yaşlanması, üretken çağdaki bireylerin azalması manasına gelir. Bu da hem ekonomik büyüme potansiyelini düşürür hem de artan toplumsal harcamalarla devletin mali yükünü ağırlaştırır. Türkiye, toplumsal güvenlik sistemini hâlâ çalışan nüfusun katkılarına dayalı bir modelle sürdürmektedir. Fakat çalışan-bağımlı oranı aksine döndüğünde, sıhhat hizmetleri, emekli maaşları ve bakım sistemleri üzere toplumsal devletin temel ayakları kırılgan hale gelir. Bu durum, uzun vadede toplumsal huzursuzlukları, nesiller ortası adalet krizlerini ve ekonomik güvenlik risklerini artırabilir.

Toplumsal yapıdaki yaşlanma ve nüfus yoğunluğunun kimi bölgelerde seyrekleşmesi, bilhassa kırsal ve stratejik hududa yakın bölgelerde demografik boşlukların oluşmasına neden olmaktadır. Bu boşluklar, hem toplumsal hizmetlerin erişimini zorlaştırır hem de asimetrik tehditlerin (örgütlenme, ayrılıkçılık, radikalleşme vb.) yeşermesi için uygun yerler yaratır. Ayrıyeten, genç nüfusun sayıca azalması, toplumsal dinamizmin zayıflamasına ve yeni tehditler karşısında toplumsal direnç kapasitesinin düşmesine yol açabilir.

Doğurganlığın düşük olduğu büyük kentler ile doğurganlığın hâlâ nispeten yüksek seyrettiği birtakım bölgeler ortasında önemli demografik dengesizlikler oluşmaktadır. Bu durum, iç göç hareketlerini artırırken, mega kentlerde altyapı ve toplumsal hizmetler üzerinde ağır baskı yaratmaktadır. Çok kentleşme, güvenlik üniteleri açısından da yönetilmesi sıkıntı hale gelen toplumsal çatışma potansiyelleri doğurabilir. Bilhassa genç işsizliğinin arttığı büyükşehirlerde potansiyel huzursuzluklar, kriminalite ve radikalleşme eğilimleri, demografik yapı ile direkt bağlantılıdır.

Sonuç olarak demografik gerileme, yalnızca nüfusun azalması değil; tıpkı vakitte ekonomik kapasitenin zayıflaması, askerî caydırıcılığın gerilemesi, toplumsal bütünlüğün sarsılması ve kültürel devamlılığın tehdit altına girmesi manasına gelmektedir. Bu istikametiyle nüfus güvenliği, artık sadece istatistiksel değil, jeopolitik ve stratejik bir güvenlik meselesi olarak ele alınmalıdır. Türkiye’nin içinde bulunduğu kırılgan bölgesel yapı ve çok boyutlu tehdit ortamı göz önüne alındığında, demografik gerilemeye karşı bütüncül ve uzun vadeli siyasetler geliştirilmesi bir mecburilik hâline gelmiştir.

ULUSLARARASI ÖRNEKLER IŞIĞINDA STRATEJİK VİZYON

Nüfus güvenliği sıkıntısı, 21. yüzyılda yalnızca Türkiye’nin değil, pek çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkenin ortak sınavı haline gelmiştir. Nüfusun yaşlanması, doğurganlık oranlarının düşmesi, genç nüfusun azalması ve göç üzere dinamikler; toplumsal yapıyı, ekonomik sürdürülebilirliği ve ulusal güvenliği direkt etkilemektedir. Türkiye bu bağlamda yalnız değildir; lakin bu sıkıntıyla çabada geliştirilecek stratejilerin özgün ve yerli olması, muvaffakiyet için ön şarttır. Öteki ülkelerin tecrübelerinden faydalanmak, yalnızca kopyalama değil, kendi toplumsal gerçekliğimize uygun stratejik vizyonu oluşturmak açısından değerlidir.

Japonya, dünyanın en yaşlı nüfus yapısına sahip ülkelerinden biridir. 2025 prestijiyle her üç Japon’dan biri 65 yaşın üzerinde olacaktır. Japon devleti, bu demografik krize karşı teknolojik otomasyon, yapay zekâ takviyeli yaşlı bakımı ve yüksek vasıflı iş gücünün sürekliliğini sağlamaya yönelik yatırımlarla cevap vermektedir. Göç konusundaki klasik rezervleri nedeniyle Japonya, dış kaynaklı telafiye aralı yaklaşmakta; bunun yerine bayanların iş gücüne iştirakini teşvik eden siyasetler, doğum teşvikleri ve yaşlıların üretkenliğini artıran hibrit tahliller üretmektedir. Lakin tüm bu eforlara karşın, Japonya’da nüfusun azalması istikametindeki eğilim şimdi bilakis çevrilememiştir. Bu durum, teknolojik yatırımların kıymetli lakin tek başına kâfi olmadığını ortaya koymaktadır.

Güney Kore, dünyada doğurganlık oranı en düşük ülkelerden biridir. 2024 prestijiyle toplam doğurganlık oranı 0,7’nin altına inmiş, bu oran doğal nüfus yenilenmesinin yarısından daha az bir seviyeye gerilemiştir. Kore devleti, çocuk bakım merkezleri, doğum müsaadesi, mali teşvikler üzere çok sayıda siyaset geliştirmiştir. Lakin bu siyasetlerin toplumda karşılık bulmadığı görülmektedir. Bunun temelinde, yüksek rekabet baskısı, çocuk yetiştirmenin maliyeti, bayanın toplumdaki yeri ve aile içi yük paylaşımındaki adaletsizlik üzere sosyokültürel dinamikler yatmaktadır. Kore örneği, demografik krizlere sırf ekonomik değil, birebir vakitte kültürel zihniyet dönüşümleriyle cevap verilmesi gerektiğini göstermektedir.

Macaristan, son yıllarda doğurganlık oranlarını artırma konusunda Avrupa’da dikkat çeken bir örnek sunmaktadır. “Demografik tekrar doğuş” stratejisi kapsamında Viktor Orban hükümeti, aileye dayalı toplumsal siyasetleri temel bir devlet problemi haline getirmiştir. Dört çocuklu annelere ömür uzunluğu gelir vergisi muafiyeti, düşük faizli evlilik kredileri, konut teşvikleri ve üç çocuklu ailelere sağlanan araç hibeleri üzere kapsamlı uygulamalar yürürlüğe konmuştur. Bu siyasetlerin sonucu olarak Macaristan’da doğurganlık oranı 1,2 düzeylerinden 1,6 düzeylerine çıkmıştır. Her ne kadar Avrupa ortalamasının altında olsa da bu artış, sistematik ve paha temelli siyasetlerin toplum nezdinde karşılık bulabildiğini göstermesi açısından değerlidir.

Bu örneklerin her biri, Türkiye için kıymetli dersler barındırmaktadır. Lakin Türkiye’nin demografik dinamikleri, tarihî kodları, aile yapısı ve sosyolojik dokusu; Japonya, Kore ya da Macaristan’dan bariz biçimde farklıdır. Bu nedenle uygulanacak stratejilerin yerli kıymetlerle uyumlu, toplumun sosyokültürel belleğine yaslanan bir temelde şekillendirilmesi gereklidir. Türkiye’nin geniş aile yapısı hâlâ canlıdır; kadim mahalle kültürü, nesiller ortası dayanışma ve dini-kültürel motivasyonlar doğurganlık ve aile bahislerinde hâlâ güçlü kaldıraçlardır. Bu avantajların çağdaş siyasetlerle entegre edilmesi, Türkiye’nin elini güçlendirecektir.

Ayrıca Türkiye, dinamik genç nüfusuyla hâlâ vakit açısından avantaja sahiptir. Lakin bu avantaj süratle erimektedir. Gerekli stratejik adımlar atılmazsa, bugünkü demografik fırsat penceresi, önümüzdeki birkaç on yılda yerini yapısal bir krize bırakabilir. Türkiye, kökleri sağlam lakin gözü ileri bakan bir millet olarak nüfus sıkıntısını yalnızca istatistiksel bir sorun değil, bir medeniyet inşası meselesi olarak ele almak zorundadır. Memleketler arası örnekler bize şunu göstermektedir: Nüfus güvenliği ne yalnızca iktisatla ne de yalnızca toplumsal yardımlarla korunabilir. Bu çaba; değerlerle, siyasetle, stratejiyle ve toplumun tamamını içine alan vizyoner bir yaklaşımla yürütülmelidir. Türkiye’nin önünde hâlâ vakit ve imkân vardır. Fakat her geçen yıl, bu stratejik üstünlüğü daha da zayıflatmaktadır. Artık, gelenekten beslenen lakin geleceği kuran bir demografik vizyonun inşası vaktidir.

NÜFUS GÜVENLİĞİNE YÖNELİK POLİTİK STRATEJİLER VE ÖNERİLER

Türkiye’nin karşı karşıya olduğu demografik gerileme, salt bir istatistiksel düşüşten ibaret değil; çok boyutlu bir milli güvenlik, sosyokültürel istikrar ve stratejik kapasite meselesidir. Bu nedenle tahlil teklifleri sadece kısa vadeli teşviklerle hudutlu kalmamalı, toplumu bütüncül halde kapsayan, kıymet temelli, yapısal siyasetleri içermelidir. Türk devlet geleneği, tarih boyunca nüfusu yalnızca ekonomik bir kaynak olarak değil, birebir vakitte siyasi ve kültürel egemenliğin temeli olarak görmüştür. Bugün de bu bakış açısını tekrar canlandırmak, yeni bir “demografik vizyon” inşa etmek için elzemdir.

Doğurganlık oranlarını yükseltmek, sırf maddi teşviklerle değil; aile kurumunun güçlendirilmesiyle mümkündür. Türkiye’de klâsik aile yapısı, çağdaş ömrün bireyci baskıları, kentleşmenin getirdiği yalnızlık ve ekonomik tasaların tartısı altında çözülme eğilimindedir. Evlilik yaşının giderek gecikmesi, boşanma oranlarındaki artış ve çocuk sahibi olmanın hem maddi hem de manevi maliyetlerinin yükselmesi, aile kurmayı birçok genç için cazip olmaktan çıkarmaktadır. Bu durum, yalnızca ferdî hayat tercihlerinin değil; birebir vakitte uzun vadeli demografik istikrarın ve toplumsal sürekliliğin de tabanını sarsmaktadır. Münasebetiyle nüfus güvenliği açısından sürdürülebilir ve esaslı bir strateji geliştirilmesi elzemdir. Bu bağlamda, barınma, kreş, eğitim ve sıhhat takviyelerini içeren “aile merkezli toplumsal muhafaza paketleri” oluşturulmalı; gençlerin erken yaşta evlilik ve çocuk sahibi olabilmelerine imkân tanıyan barınma ve istihdam takviyeli evlilik projeleri hayata geçirilmelidir. Birebir vakitte, aile içi dayanışmayı, jenerasyonlar ortası bağlılığı ve kültürel devamlılığı teşvik eden kültürel politikalarla aile birliği yine güçlendirilmelidir. Bu yaklaşım, sadece demografik bir müdahale değil; tıpkı vakitte toplumsal yapının tekrar inşası manasına gelmektedir.

Kadınların hem iş gücüne iştiraki hem de annelik rolleri ortasında sıkıştığı ikilem, doğurganlığı direkt etkilemektedir. Bu nedenle, bayanların kariyer ve annelik ortasında bir tercih yapmaya zorlanmadığı, ikisini birden sürdürebildiği bir toplumsal yapı oluşturulmalıdır. Gelişmiş ülkelerde olduğu üzere: Esnek çalışma modelleri, Doğum sonrası uzun müddetli izinler, Kurumsal bakım ve kreş desteği, Kadın girişimciliği dayanak paketleri üzere uygulamalar yaygınlaştırılmalıdır.

Bu yaklaşım, yalnızca doğurganlığı artırmakla kalmaz, birebir vakitte bayanı demografik stratejilerin öznesi haline getirir.

Türkiye’de demografik düşüş, ülke genelinde homojen bir seyir izlememektedir. Birtakım bölgelerde, bilhassa Doğu ve Güneydoğu Anadolu üzere klâsik aile yapısının görece daha güçlü olduğu alanlarda doğurganlık oranları hâlâ nispeten yüksekken; Batı Anadolu’daki büyükşehirlerde, bilhassa İstanbul, İzmir ve Ankara üzere metropollerde bu oranlar alarm verici düzeylere düşmüştür. Bu dengesizlik, nüfusun mekânsal olarak belli alanlarda ağırlaşmasına, kırsal bölgelerin giderek boşalmasına ve kimi coğrafik bölgelerdeki güvenlik ve kalkınma potansiyelinin zayıflamasına neden olmaktadır. Bilhassa hudut bölgelerinde yaşanan nüfus erozyonu, yalnızca demografik değil; tıpkı vakitte stratejik bir güvenlik riski olarak değerlendirilmelidir. Bu çerçevede, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da genç nüfusu yerinde tutacak kalkınma odaklı nüfus siyasetlerinin hayata geçirilmesi; büyükşehirlerde ise hayat maliyetlerini düşürmeye yönelik konut ve altyapı ıslahatlarının süratle devreye alınması gerekmektedir. Bununla birlikte, bölgesel nüfus istikrarını sağlayacak formda teşvikli istihdam uygulamaları ve hayat kalitesini artırmaya yönelik toplumsal programlar geliştirilerek, nüfusun ülke genelinde istikrarlı ve stratejik bir dağılımı sağlanmalıdır.

Türkiye, yeni yüzyılında yalnızca mevcut tehditleri bertaraf eden değil; tıpkı vakitte geleceğin risklerini evvelden öngören bir demografik güvenlik konsepti geliştirmek zorundadır. Bu kapsamda: Cumhurbaşkanlığı, İçişleri, Aile ve Sıhhat Bakanlıklarının eşgüdümünde çalışan bir “Ulusal Nüfus ve Güvenlik Konseyi” kurulmalıdır.

About The Author

admin

See author's posts